Zakres tematyczny
“Accounting is a technical, social, and moral practice
concerned with the sustainable utilization of resources and proper accountability to stakeholders to enable the flourishing of organizations, people, and nature”.
Carnegie, G., Parker, L., Tsahuridu, E. (2021). It’s 2020: what is accounting today? Australian Accounting Review, 31(1), 65-73. https://doi.org/10.1111/auar.12325
Tradycyjne, konwencjonalne podejście do definicji rachunkowości już od kilkunastu lat nie odzwierciedla rzeczywistego obszaru problemowego, zakresu działań technicznych oraz roli społecznej rachunkowości. Nowa definicja rachunkowości, która postrzega ją jako praktykę techniczną, społeczną i moralną, wprowadza szersze spojrzenie na zakres oraz zadania przed nią stojące. Rachunkowość zajmuje się nie tylko sprawozdawczością finansową czy wspomaganiem menadżerów w podejmowaniu decyzji, ale również zrównoważonym wykorzystaniem zasobów oraz odpowiedzialnością wobec interesariuszy, co ma na celu wspieranie dobrobytu organizacji, ludzi i natury. Powyższa definicja rachunkowości przenosi dyskusję na nowy poziom ukierunkowany na przyszłość, przesuwając granice tradycyjnego pojmowania jej roli. Ponadto, powyższe pojmowanie rachunkowości stawia przed nauką, praktyką i kształceniem szereg wyzwań, ale również stwarza nowe możliwości. W tym kontekście warto zadać pytanie, czy należy wyznaczać i redefiniować granice rachunkowości, czy przyjmując, że są coraz bardziej płynne, skoncentrować się na jej funkcji społecznej i środowiskowej w dobie rewolucji cyfrowej. Zjazd Katedr Rachunkowości w 2025 roku chcielibyśmy dedykować dyskusji o koniecznych badaniach naukowych, jak i debacie o naglących działaniach w obszarze praktyki i kształcenia wynikających z nowej definicji rachunkowości, szczególnie w kontekście jej zmieniających się granic.
Chcielibyśmy zachęcić Państwa do publikacji naukowych w następujących obszarach:
I. Rachunkowość - wymiar techniczny
- Badania naukowe nad informacjami tworzonymi przez rachunkowość
- Organizacja i funkcjonowanie rachunkowości w praktyce
- Nowoczesne kształcenie rachunkowości jako praktyki technicznej
II. Rachunkowość - wymiar społeczny
- Badania naukowe nad społecznym oddziaływaniem rachunkowości
- Poszerzone postrzeganie funkcji społecznej praktyki rachunkowości
- Zmiany zakresu problemowego kształcenia rachunkowości
III. Rachunkowość - wymiar etyczny
- Etyka w badaniach naukowych rachunkowości
- Postawy i działania etyczne wykonywania zawodu księgowego
- Kształtowanie postaw etycznych w dydaktyce rachunkowości
IV. Rachunkowość - wymiar technologiczny
- Skutki digitalizacji jako nowy obszar badań w rachunkowości
- Wyzwania transformacji cyfrowej w praktyce rachunkowości
- Nowe technologie a kształcenie w rachunkowości
W literaturze trwa już dyskusja o nieuniknionych zmianach, którym jako środowisko rachunkowości musimy stawić czoła1. Pojawiają się liczne pytania dotyczące tego, jak na co dzień realizować te szerokie zadania rachunkowości w kontekście niepewności, np. związanej z pandemiami, wojnami, anomaliami pogodowymi czy globalnymi zagrożeniami gospodarczymi. Wydaje się, że dla udzielenia na nie odpowiedzi kluczowym staje się zrozumienie wzajemnej relacji pomiędzy rachunkowością, otoczeniem społecznym i środowiskiem naturalnym. W tym kontekście istotna staje się refleksja nad jej etycznymi aspektami i granicami odpowiedzialności wobec różnych interesariuszy. Dookreślenia wymaga również rola nowych technologii, które są szansą na ewoluowanie rachunkowości w kierunku bardziej elastycznej i responsywnej, co zdaje się nieuniknione w obliczu nowej definicji. Z jednej strony digitalizacja umożliwi szybsze podejmowanie decyzji, lepsze prognozowanie, jak i równoczesne uwzględnienie większej liczby zagadnień w przeprowadzanych analizach. Z drugiej strony może stanowić zagrożenie dla tradycyjnie pojmowanego zawodu księgowego. Wymaga to wskazania granic pomiędzy rachunkowością a technologiami informacyjnymi, co w obliczu nowej definicji rachunkowości wydaje się być sporym wyzwaniem, szczególnie w zakresie zrozumienia, gdzie kończą się granice ludzkiej odpowiedzialności, a zaczyna odpowiedzialność technologii.
Nowa definicja rachunkowości sugeruje ponadto, że kształcenie w zakresie rachunkowości powinno ewoluować, kładąc nacisk na rozwijanie kompetencji związanych ze zrozumieniem kontekstu społeczno-ekonomicznego i etycznego, jak również granic tych kompetencji w obliczu dynamicznych zmian. W tym obszarze także rodzą się pytania o cele, jakie powinni sobie stawiać kształcący przyszłe pokolenia księgowych oraz o sposoby realizacji tych celów w świetle dotychczasowego dorobku dydaktyki rachunkowości.
Jesteśmy przekonani, że nowe oblicze rachunkowości stwarza szanse nie tylko na systematyzowanie i poszerzanie obecnej wiedzy, ale również wskazuje nowe horyzonty i przesuwa granice możliwości dla naukowców, praktyków i edukatorów rachunkowości. Proponowanym tematem Zjazdu Katedr Rachunkowości w 2025 roku wpisujemy się w dyskusję zapoczątkowaną w 2023 roku na łamach Zeszytów Teoretycznych Rachunkowości2, a która nadal jest aktualna, ponieważ na wiele pytań nie udzielono jeszcze odpowiedzi. Ponadto, proponowaną tematyką przedłużamy debaty rozpoczęte w trakcie ostatnich Zjazdów Katedr Rachunkowości, tj. w zakresie granic rachunkowości w świecie nowych technologii3, dyfuzji rachunkowości z innymi dziedzinami4, egzogenicznych i endogenicznych czynników kształtujących rachunkowość5 oraz nieustających pytań o przyszłość rachunkowości6.
1 Carnegie, G.D., Gomes, D., Parker, L.D., McBride, K., Tsahuridu, E. (2024). Accounting can shape a better world: framework, analysis and research agenda. Meditari Accountancy Research, 32(5), 1529-1555. DOI: 10.1108/MEDAR-06-2024-2509
2 Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości, 2023, nr 47(4) https://ztr.skwp.pl/issue/15929
3 Zjazd Katedr Rachunkowości w 2024 r. organizowany przez Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu pt. „Rachunkowość 5.0 – człowiek, technologia, ekologia, odporność na kryzys” https://zkr2024.syskonf.pl/
4 Zjazd Katedr Rachunkowości w 2023 r. organizowany przez Szkołę Główną Handlową w Warszawie pt. „Kolonizacja rachunkowości: obszary – narzędzia – perspektywy” https://zkr2023.syskonf.pl/
5 Zjazd Katedr Rachunkowości w 2020 r. organizowany przez Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie pt. „Egzogeniczne i endogeniczne uwarunkowania rachunkowości” https://ozkr2020.syskonf.pl/
6 Zjazd Katedr Rachunkowości w 2022 r. organizowany przez Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu pt. „Quo vadis rachunkowość? Historia – Teoria – Praktyka – Wyzwania” https://ozkr.umk.pl/pages/main_page/, Zjazd Katedr Rachunkowości w 2021 r. organizowany przez Uniwersytet Gdański pt. „Kierunki rozwoju rachunkowości” https://ozkr2021.syskonf.pl/
